🇨🇳 Çin'in anlam ve önemi

Ekonomistler hep daha fazlasını mı istiyor?

GÜNAYDIN. Eylülün son günleri nisan gibi hissettiriyor. Bugün ve yarın yaz havası. Hafta başında ise sert bir düşüş ve sonbahar. “Sıcaklıklar düşsün, hisseler düşmesin” diyenlerin, Dow Jones’un 32. rekoruna sevinenlerin, Bitcoin’in 66 bine hatta belki yine 70 bine gidiyor diye heyecanlananların haftalık piyasa özeti Portfolyo Hafta Sonu bülteninde bu hafta:

  • 🫵 O MESELE: Çin’in anlam ve önemi.

  • ✍️ PORTFOLYO’DA: New York Belediyesi’nde tanıdığı olan var mı?

  • 🤌 İYİYMİŞ: Temiz Hava Hakkı Platformu'na göre Türkiye'de nüfusun %92'inin hâlâ kirli hava soluyormuş. Hanginiz o temiz hava soluyan şanslı 1 (bir) kişi?

  • 💯 ASTRONOMİK: İçiniz kararsın istemeyiz ama Youthall'a göre gençlerin kontrol hisleri "erozyona uğruyor.”

  • 🧭 PUSULA: Ne dersiniz, JOLTS - ADP ve tarım dışı istihdam verileri bir sonraki Fed toplantısında yeni faiz indirimi beklentilerini güçlendirir mi?

Unutmadan, Portfolyo aynı zamanda IG’de, 𝕏’te, LinkedIn’de.

İyi hafta sonları 🏖️

— Mehmet

🫵 O MESELE

Çin merkez bankası People’s Bank of China

Çin’in teşvik paketi neden önemli?

Sıfır COVID politikalarından sonra beklediği ekonomik sıçramayı yapamayan, deflasyonist ekonomisinin büyüme hedeflerini tutturamama riskleri iyice belirginleşen Çin, Bloomberg'ün tabiriyle bir "adrenalin vuruşu" yaparak kapsamlı bir teşvik paketi açıkladı. Faiz indirimlerini, kamu bankalarına ve hisse senedi piyasalarına on milyarlarca dolarlık sermaye aktarımını, ev alma kolaylıklarını içeren bu paket geride bıraktığımız hafta dünya çapında neredeyse tüm riskli varlıklara yaradı.

  • CSI 300: Çin'in referans endeksi kabul edilen CSI 300 %4,5 kazançla tamamladığı cuma günü de eklendiğinde hafta boyunca %16 yükseldi ve 2008'den bu yana bir ilki gerçekleştirdi. Ticaret aktivitesi o kadar yoğundu ki işlemlerde gecikmelerin yaşandığı dahi bildirildi. Diğer yandan Hong Kong Hang Seng Endeksi 1998'den bu yana en büyük haftalık artışını kaydetti.

  • Çanlar Çin için çalıyor: Ekonomistler ve analistler genel olarak Çin’in bu hamlesini Pekin yönetiminin tehlike çanlarını duymaya ve kabul etmeye başlaması şeklinde yorumladı.

  • Yine de: “Tamam, çözüm olur” diyenlere pek rastlanmadı. Örneğin Pantheon Macroeconomics'ten Duncan Wrigley, paket için "Çin'in dezenflasyonist döngüsünün temelinde yatan sorunları adreslemek için yeterli olduğunu düşünmüyorum" dedi ve Çin ekonomisinin ekonomiyi tekrar şekillendirecek ve tüketim büyümesini hızlandıracak reform paketlerine ihtiyaç duyduğunu vurguladı.

  • Çin’in anlam ve önemi: ABD'de hem Biden hem de Trump Çin'i bir güvenlik tehdidi olarak tanımladı. Kanada, tıpkı Avrupa Birliği gibi Çin'den çekinenler arasına katıldı. Korumacı stratejilerin baş muhatabı olsa da Çin dünyanın en büyük ikinci ekonomisi ve hem tedarik zincirleri, hem de ABD şirketler için kritik öneme sahip. Apple için büyük bir pazar, Nike için üretim merkezi. Çin’in talebi petrol, bakır, çelik fiyatlarını bir aşağı, bir yukarı hareket ettirebilme gücüne sahip.

  • FOMO: Çin’in hamlesi küresel piyasaların Fed’den cesaret alan merkez bankalarının gevşeme adımlarının yarattığı sarhoşluğa cila oldu. İlk etkiler Çin'le ilintili olabilecek sektör ve şirketlerde doğrudan görüldü. Bu yılın başından bu yana düşen talep sebebiyle eriyen LVMH ve Kering gibi Avrupalı lüks moda markaları hemen sıçradı. Rio Tinto, BHP, Glencore gibi madencilik şirketleri, yarı iletken devleri yukarılara yöneldi.

  • Riskler: FOMO sona erdiğinde ve taşlar biraz yerine oturduğunda, teşvik paketinin nasıl uygulandığı ve neye yaradığı verilerden okunmak isteyecek. Fakat başlıca risk ABD seçimleri ve Çin’e uygulanan tarifelere gelecek sıkılaşmalar olarak görülüyor.

✍️ PORTFOLYO’DA

New York Post’un 27 Eylül sayısı

► Türkiye’den bir hükümet yetkilisinin ve Türkiye vatandaşı iş insanlarının isminin de bolca yer aldığı iddianameyle rüşvet ve yasa dışı bağış almakla suçlanan New York Belediye Başkanı Eric Adams ve Türkevi’nin rüşvetle çıkarılan ruhsatı ABD - Türkiye hattının gündemine oturdu.

► İsrail Başbakanı Netanyahu'nun Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'ndaki konuşmasının hemen ardından İsrail uçakları Beyrut, Lübnan’da binaları bombaladı. İsrail ve ABD yetkililerine göre hedef Hizbullah lideri Hassan Nasrallah'tı. TSİ akşam 20:00 sularında Lübnan Sağlık Bakanı Firass Abiad, İsrail'in hava saldırısıyla 4 ila 6 binanın tamamen yok edildiğini, henüz yaralıların az olduğu zira insanların hâlâ enkaz altında olduğunu söyledi. Gece 00:20’de Reuters, konuya yakın kaynaklara dayandırdığı haberde Nasrallah’la iletişimin kesildiğini iddia etti.

Kredi kartı borçları 60 aya kadar yapılandırılabilecek. BDDK ve TCMB tarafından atılan "eş güdümlü" adımlarla hem kredi kartı ve ihtiyaç kredisi borçlarının 60 aya kadar yapılandırılmasına imkân tanındı, hem asgari ödeme tutarı oranı 50 bin TL ve altı için %20, 50 bin TL üzeri için %40 olarak güncellendi, hem de azami akdi faizlerde bakiyeye göre farklılaşmaya gidildi.

Caroline Ellison pişmanlığı ve iyi hâli övülse dahi FTX dolandırıcılığındaki rolü sebebiyle 2 yıl hapis cezasından kurtulamadı. Öte yandan Binance Kurucusu CZ’nin 4 aylık hapis cezasında sona gelindi.

Arm, Intel’in ürün bölümünü satın almak istedi; ancak Intel yanaşmadı. Daha önce Qualcomm’un yaklaştığı, Apollo’nun cömert bir yatırım teklifinde bulunduğu Intel rakiplerinin ve alternatif yatırım şirketlerinin gözdesi oldu.

► Yapay zekanın anahtarı olarak görülen yüksek bant genişlikli yarı iletkenler denince SK Hynix ve Samsung’la beraber akla gelen ilk üç markadan olan Micron Technology, mali yılının ilk çeyreğine ilişkin görünümünü yükseltince yatırımcıların yapay zeka iştahı arttı. Yalnızca Micron değil, Nvidia, ASML, Intel, Tokyo Electron, AMD, Samsung ve SK Hynix de perşembe günü yükseldi.

► Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) Türkiye’nin enflasyon tahminini artırıp, büyüme tahminini düşürdü ve “2025’e kadar sıkı parasal duruş sürmeli” dedi. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ise büyüme beklentisini değiştirmedi.

🤌 İYİYMİŞ

👋 OpenAI’da CTO Mira Murati’nin istifası ve şirketin “kâr amacı güden” bir yapıya dönüşeceği haberleri peş peşe geldi.

🇬🇧 Elon Musk’ın Twitter’ı devraldığı ve 𝕏 olarak yenilediği dönemden bu yana 𝕏 kullanıcılarının sayısı Birleşik Krallık’ta üçte bir, ABD’de beşte bir oranında azaldı. Özellikle Elon Musk’ın Birleşik Krallık’ta yaşanan göçmen karşıtı olaylar sırasında yaptığı “iç savaş” temalı paylaşımdan sonra Birleşik Krallık kullanıcıları platformu hızla terk etti.

🌫️ Temiz Hava Hakkı Platformu'nun Türkiye'deki hava kalitesini inceleyen Kara Rapor'unun 2024 edisyonu yayımlandı. Buna göre nüfusun %92’si hâlâ kirli hava soluyor. Rapor, temiz hava politikalarıyla Türkiye’de 68 bin 440 kişinin hayatını kaybetmesinin önüne geçilebileceğini savunuyor.

🕶️ Mark Zuckerberg’ün üzerinde Latince “Ya Zuck, ya hiç” yazan tişörtü, Meta’nın tanıttığı yeni ürünler kadar çok konuşuldu.

🆘 Bain & Co.’ya göre yapay zeka odaklı yarı iletkenlere ve yapay zeka destekli akıllı telefon ve dizüstü bilgisayarlara yönelik talep, bir sonraki küresel çip kıtlığına yol açabilir.

💯 ASTRONOMİK

%70

Youthall tarafından bu yıl üçüncüsü, 18-34 yaş aralığındaki 2.627 kişinin katılımıyla gerçekleştirilen Gençlerin Beklenti ve Yönelimleri Araştırması, gençlerin %70,1’inin aylık 5 bin TL’nin altında gelirle geçinmeye çalıştığını gösterdi. %64,1’i ailesinden harçlık alarak hayatını idame ettirdiğini söyledi.

  • “Kontrol hissi erozyonu”: Katılımcıların %73,1’i belirli durumlar üzerinde kontrolleri olduğunu, ancak hayatlarında kontrol edemedikleri dış faktörlerin de bulunduğunu belirtti. Araştırma yazarları bunu “gençlerin kendi hayatları üzerindeki kontrol hissi de erozyona uğruyor” şeklinde değerlendirdi.

  • Kurumsal, küresel: İş ve kariyer odaklı sorulara da yer verilen araştırmaya katılanların %53,7’si iş-yaşam dengesinin iş seçiminde en önemli faktör olduğunu belirtti. Gençlerin yaklaşık %60’ı, kurumsal ve küresel şirketleri önceliklendirdiklerini söyledi. Öte yandan her 10 mezun gençten 7’sinin bir yıl içinde iş değiştirmeyi düşündüğü görüldü.

🧭 PUSULA
30 Eylül haftası…

Pazartesi Fed Başkanı Jerome Powell TSİ 20:00’den sonra Ulusal İşletme Ekonomisi Derneği yıllık toplantısında konuşacak. Aynı gün daha erken saatlerde Bowman’in de konuşması var.

Salı Türkiye’de, Almanya’da, Avrupa’da ve ABD’de imalat PMI verisi açıklanacak. Ayrıca ABD’de işgücü piyasasına dair rehber olan JOLTS verisi takip edilecek.

Çarşamba ABD’de ADP öncü istihdam verileri gelecek. OPEC de 2 Ekim’de toplanacak.

Perşembe Türkiye eylül enflasyonunu açıklayacak.

Cuma ABD piyasaları eylül tarım dışı istihdam verilerini izleyerek işgücü piyasasının sağlığına dair işaretler arayacak.

İşe yarar buldunuz mu? 👋

Haftalık özete dair görüşlerinizi, günlük Piyasa Özeti bültenlerine dair fikirlerinizi, [email protected]’da okumak isteriz. Bize yazın, bu e-postayı da beğenebileceğini düşündüğünüz herkese iletin.

Ve tekrar, iyi hafta sonları!