Herkese merhaba. ABD endekslerinde coşkulu günün ardından, Çin'den gelen karışık sonuçlarla uyandık. BIST 100'e son darbe Cevdet Akçay'ın The Economist'e verdiği röportajın gündem olmasıyla geldi. Bitcoin 66 bin dolara kadar çıktı, sonra biraz geriledi. Nvidia piyasa değerini 3,4 trilyon dolara taşıdı. NASA'nın "Güneş sistemimizin başka bir yerinde yaşam var olabilir mi?" yanıtını araştıran Europa Clipper misyonunu odağa taşıyoruz. Gündeme geçmeden önce:

• Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson ile gerçekleştirdiği "kurumların nasıl oluştuğuna ve toplumları nasıl etkilediğine dair" çalışmaları sebebiyle Nobel Ekonomi Ödülü'nün bu yılki sahibi oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan "2024 Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanan Ekonomist Daron Acemoğlu'nu tebrik ediyoruz" dedi. Zihin egzersizi arayanlara; ekonomist Cem Oyvat, Acemoğlu ve çalışma arkadaşlarının görüşlerine dair bir eleştiri için Yuen Yuen Ang'ın How China Escaped the Poverty Trap kitabını öneriyor ve temel eleştiriyi şu paylaşımında açıklıyor.

• Bloomberg Philanthropies'in 85 belediye başkanıyla yaptığı bir araştırmaya göre başkanların %60'ı, topluluklarındaki kutuplaşmanın "her zamankinden daha aşırı" olduğunu söylüyor. Yerel yönetimlerin 2024'e dair en büyük endişeleri arasında kutuplaşma, yanlış bilgi ve güvensizlik sıralanıyor.

ABD BORSALARI
I. İştahlı bir seans

Geçtiğimiz cuma bankalardan gelen güçlü bilançoları üçüncü çeyreğe dair finansalların kuvvetli geleceğine dair sinyal olarak yorumlayan piyasalar dün iştahı marttan bu yana en yüksek seviyeye taşıdı. CNN'in meşhur Korku ve İştah Endeksi'nin ibresi "aşırı iştah"a döndü.

• Endeksler: Dün %0,77 yükselerek 5.859 puana ulaşan S&P 500 endeksi yılın 46. rekorunu kırarken Dow Jones 201 puanlık artışla seansı ilk kez 43 bin puan üzerinde tamamladı. Nasdaq %0,87 yükseldi.

• Kazananlar: Dow'u yukarı taşıyan McDonald's, UnitedHealth Group ve Apple oldu. Teknoloji hisseleri S&P 500'ün en iyi performans gösterenleri arasına adını bir kez daha yazdırdı. Dün %2,3 yükselerek 4 ay sonra ilk rekorunu kıran Nvidia piyasa değerini 3,4 trilyon dolara taşıdı ve "dünyanın en değerli şirketi" koltuğunda oturan Apple'a biraz daha yaklaştı.

• Boeing: 17 bin işten çıkarma açıklayan, 13 Eylül'den bu yana grevle mücadele eden Boeing sınırda seyrediyor. Şirketin 52 milyar dolarlık borcu, kredi notunun "junk" seviyesine düşürülmesi riskini büyütüyor. Eğer aşağı yönlü derecelendirme gerçekleşirse, Boeing ABD tarihindeki en büyük "düşmüş melek" olacak. "Fallen angel" kavramı "Cennet'ten kovulmuş" melekleri tanımlıyor.

• Bilançolara dair görüşler: Bank of America'nın tespitine göre şimdiye dek 30 S&P 500 şirketi bilanço açıkladı ve ortalama kazanç konsensüslerini %5 aştı. Bu rakam bir önceki çeyrekte %3 idi. Yine de Bernstein, bu çeyreğin yıllık hisse başına kâr büyüme oranının geçtiğimiz çeyreğe göre "çok daha düşük" olacağını düşünüyor. Yine de Baird'den Ross Mayfield, tüm zamanların en yüksek seviyelerindeki hissiyatın biraz gergin olduğunu söylüyor ve seçimden önceki son üç-dört haftada bir miktar volatilite bekliyor. Bilançoların şimdiye kadar "iyi bir başlangıç" yaptığını düşünen Oppenheimer analistleri ise tarihsel verilere bakarak para politikası, ekonomik koşullar, gelir ve kazanç büyümesi gibi faktörlerin seçim öncesi veya seçim sonrası siyasi tartışmalardan ziyade piyasanın yönünde daha belirleyici olduğunu düşünüyor ve sonuç ne olursa olsun daha fazla yukarı yönlü hareket için alan var diyor.

• Küresel piyasalar: ABD'de artan iştah Asya piyasalarının salı sabahı sonuçlarına etki etse de Çin negatif ayrıştı. Pazartesi piyasa kapanışından sonra eylüle ilişkin ticaret verilerini yayımlayan Çin'de ihracat yıllık bazda %2,4, ithalat %0,3 arttı. Her ikisi de beklentilerin çok altında kalan veriler sonrası CSI 300 endeksi %2'den fazla değer kaybetti. Güney Kore'de Kospi ve Kosdaq, Japonya'da Nikkei 225 ve Topix, Avustralya'nın S&P / ASX endeksleri yükseldi.

BORSA İSTANBUL
II. "Enflasyonu düşürmek hiç kolay değil"

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay'ın 10 Ekim'de The Economist internet sitesinde yayımlanan söyleşisinin etkisi, Borsa İstanbul'da pazartesi günü hissedildi. Akçay daha önce dile getirdiği mesajları yineledi; ancak özellikle ihracatçılara yönelik mesajları piyasaya negatif yansıdı. İhracatçılar, güçlü TL'den memnun değil. Yazıda Akçay'ın görüşleri şu cümlelerle yer aldı:

• Endeks: Hâlihazırda toparlanma için hiçbir olumlu gelişme bulamayan BIST 100 endeksi, Akçay'ın şahin ifadelerinin gündem olmasıyla dün de kayıpları derinleştirdi. 14 Ekim'de %1,99 değer kaybederek 8.699 puana gerileyen BIST 100 endeksi, bu sabaha da dalgalı başladı.

• Faiz: Politika faizinin bu perşembe gerçekleştirilecek toplantıda sabit bırakılması bekleniyor. AA Finans'ın 16 ekonomistin katılımıyla gerçekleştirdiği beklenti anketi de buna işaret etti.

• Şimşek NTV'de: Körfez ülkelerine ziyaretler gerçekleştiren Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bugün NTV özel yayınında değerlendirmelerini paylaştı. Katar'da 250'ye yakın üst düzey yöneticiyle bir araya geldiğini söyleyen Şimşek de yatırımcıların kafalarındaki soru işaretinin "oynak lira" olduğunu söyledi. Enflasyonda düşüşün süreceğini yineleyen Şimşek, "Enflasyonu düşürmek hiç kolay değil" diye de ekledi. Ayrıca Şimşek, ABD'de Hazine Bakanı Janet Yellen'la görüşeceğini, yatırım bankalarının etkinliklerine katılacaklarını, IMF ve Dünya Bankası toplantılarındaki etkinliklerde var olacaklarını belirtti. Şimşek savunma sanayii fonuna aktarılacak kredi kartı katkı payının amacını da "ülkemizin caydırıcılığını artırmak" olarak açıkladı.

KRİPTO
III. Harris'ten karışık mesajlar

Bitcoin ABD'deki iştahın etkisiyle dün dirençleri bir bir kırdı, 66 bin dolar seviyesine kadar yükseldi. Sonrasında biraz gerilese de bu özetin yazıldığı saatlerde 65.700 dolar seviyelerinde işlem görüyordu.

• Spot Bitcoin ETF'ler: ABD'de işlem gören Bitcoin tabanlı spot borsa yatırım fonları dün 555 milyon dolar net girişle hazirandan bu yana en büyük net girişi kaydetti. Yalnızca BlackRock'ın spot Bitcoin ETF ticaret hacmi 1,6 milyar doları geçti.

• Harris: Önce Kamala Harris'in Pensilvanya'da yaptığı bir mitingde kripto regülasyonuna dair bazı ipuçları veya söylemler paylaşılacağı belirtildi; ancak konuşmada regülatif çerçeveye dair ayrıntı görülmedi. Demokratların adayı Kamala Harris daha önceki konuşmalarda birkaç kez yaptığı gibi "blokzinciri" veya "dijital varlık" kavramlarını hiç kullanmadı, kriptodan söz etmedi. Daha çok "fırsat ekonomisi" olarak adlandırdığı ekonomik planına atıfta bulundu. Kampanya yetkilileri, "Harris, siyah ABD vatandaşlarının %20'sinden fazlasının kripto para varlıklarına sahip olduğunu biliyor, bu nedenle planları dijital varlıklara sahip olan siyahların ve diğerlerinin korunmasını sağlayacak düzenleyici bir çerçeveden yararlanmasını sağlayacak" gibi bir mesaj paylaşmıştı.

• Mt. Gox ödemeleri ertelendi: Bitcoin'de yükselişi destekleyen unsurlardan biri de, 2014'te uğradığı siber saldırı sonucu iflas eden Mt. Gox kripto para borsasının bu yıl başlayan geri ödemeleri bir yıl kadar ertelemesi oldu.

ODAK
IV. Europa Clipper: Jüpiter'in uydusunda yaşam arayışı

NASA'nın şimdiye dek inşa edilen en büyük gezegenler arası uzay aracı olan Europa Clipper, pazartesi ABD saatiyle öğleden sonra Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden havalandı. Soru açık, görev zorlu ve uzun: Güneş sisteminin başka bir yerinde yaşam olabilir mi?

• Varış noktası: Europa Clipper, Jüpiter'in Galileo Galilei tarafından keşfedilen dört büyük uydusundan gezegene yakınlık açısından ikinci sırada bulunan Europa'ya ulaşacak. 5,2 milyar dolarlık Europa Clipper görevi, Europa'nın güneş sisteminde Dünya'nın ötesinde yaşam için en olası yer olup olmadığını araştıracak.

• SpaceX ortaklığı: NASA'nın dev uzay aracı Europa Clipper'ı SpaceX'in Falcon Heavy roketi yörüngeye taşıdı. Clipper'ın 628 milyon kilometrelik yolculuğu böylece başladı.

• Uzun bir yolculuk: New York Times'ın aktardığına göre Clipper'ın yolculuğu beş buçuk yıl sürecek. Europa Clipper'ın 11 Nisan 2030'da Jüpiter'in etrafındaki yörüngeye girmesi hedefleniyor. Dört yıl boyunca da Europa'nın etrafında 49 uçuş planlanıyor.

• Neden önemli? Gezegen mikrobiyoloğu Mark Fox-Powell, "Güneş'ten bu kadar uzakta yaşam keşfedersek, bu Dünya'dan ayrı bir yaşam kökeni anlamına gelir" diyor. Europa'nın 25 kilometreye kadar kalınlığa ulaşabilen bir buzul kabuğu olduğu, onun altında da geniş bir tuzlu su okyanusu olabileceği tahmin ediliyor. Bu suyun basit yaşamın bileşenleri olarak sayılan kimyasalları da içerebileceği düşünülüyor.

• Uzun hikâye: Europa'nın Galilei tarafından keşfedildiğini söylemiştik. Bilim insanları Europa'nın yaşama elverişli olma ihtimalini ilk olarak 1970'lerde fark etmişti. Voyager 1 ve 2 uzay araçları ilk yakın çekim görüntüleri yakaladı. 1995'te NASA'nın Galileo uzay aracı Europa'nın yaşamı destekleyebilecek tuzlar ve kükürt bileşikleri içerebilecek koyu, kırmızımsı kahverengi çatlaklarla dolu bir yüzeyini fotoğrafladı.

👋

Günün önemli gelişmeleriyle portfolyo.co’da, 𝕏’te, Instagram’da ve LinkedIn’de'yiz. Görüşmek üzere!