Herkese günaydın. Hareketli bir haftayı geride bıraktı. Seansların hafif kayıplarla kapandığı bir haftanın ardından bu hafta, piyasanın gidişatına dair daha net bir çerçeve ortaya çıkabilir. Gündeme geçmeden önce:

• 🛰️ İki yıl içinde Mars'a: Elon Musk, SpaceX'in iki yıl içinde Mars'a yaklaşık beş mürettebatsız Starship fırlatmayı planladığını söyledi. Musk'a göre bu araçlar başarılı bir biçimde inerse, dört yıl içinde mürettebatlı görevler de mümkün olacak.

• ✊ Sri Lanka'ya Marksist cumhurbaşkanı: Hafta sonu seçime giden Sri Lanka, Marksist görüşlü Anura Kumara Dissanayake'yi yeni cumhurbaşkanı olarak seçti. Sri Lanka halkı, Marksist cumhurbaşkanının yolsuzlukla mücadele ve ekonomik toparlanma vaatlerine inandı.

• 🧪 "Pahalı deney"in yıl dönümü: 2021'de bugün, Şahap Kavcıoğlu başkanlığındaki TCMB, politika faizini %19'dan %18'e indirdi ve "pahalı deney" başladı. EKONOMİ'de Alaattin Aktaş anlatıyor.

ABD BORSALARI
I. Wall Street Fed yetkililerine kulak verecek

ABD endeksleri geçtiğimiz cumayı, perşembe coşkusunu serinleterek geçirdi. S&P 500 %0,2, Nasdaq Bileşik %0,4 düştü. Dow Jones'taki artış %0,1'le sınırlı kaldı. Cuma günü ABD piyasalarının kendi hâlinde rotasını bulmasını sağlayan şeylerden biri de şüphesiz Japonya merkez bankasının faizi sabit tutmasıydı.

• Bu hafta ne izliyoruz? Fed enflasyon konusunda güven verici konuşsa ve istihdam verileri artık daha da kritik olsa da bu hafta perşembe günü Fed'in yakından takip ettiği kişisel tüketim harcamaları verisi açıklanacak. Ekonomistler endeksin ağustosta aylık bazda %0,1 artacağını, yıllık rakamın ise %2,3 olacağını öngörüyor. Ki bu yıllık değer, 2021 başından bu yana en düşük yıllık değer ve Fed'in %2 hedefinin biraz üzerinde. Veri beklentilere uygun gelirse Jerome Powell ve ekibinin başarı hanesine bir ✅ daha atılacak.

• İletişim eleştirileri için fırsat haftası: Fed'in 50 baz puanlık indirim öncesi iletişim konusunda biraz zayıf kaldığı, hatta Jerome Powell'ın basın toplantısının da piyasanın kafası karıştırdığı düşünülüyor. Bu hafta, bu açıdan da kriti. Zira bu hafta yatırımcıların gözü kulağı Fed yetkililerin sözlerinde olacak: Bowman, Kugler, Cook, Bostic, Goolsbee gibi isimler çeşitli etkinliklerde konuşacak.

• Bloomberg ekonomistleri, 50 baz puanlık indirimin yumuşak iniş şansını artırdığını, ancak garanti etmediğini savunuyor. Zira ekonomistler, işsizlik oranının 2024 sonunda önce %4,5'e ulaşacağını ve ardından gelecek yıl %5'e yükseleceğini düşünüyor.

BORSA İSTANBUL
II. TCMB ve BDDK ters mi düştü?

Geçtiğimiz cuma günü ve gecesi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) açısından hareketliydi. Önce BDDK, "bankaların sermaye yeterliliği hesaplamasında bireysel kredilere ve kredi kartlarına uygulanan ilave risk ağırlıklarını" kaldırdı. Gece saatlerinde de TCMB, TL mevduat için ayrılan TL zorunlu karşılıkları artırdı, döviz mevduat için tutulan TL zorunlu karşılıkları düşürdü. Tabii tüm bunlar, TCMB'nin faizi sabit tuttuğu bir para politikası kurulu toplantısından sonra geldi ve BDDK'nın başında heterodoks dönemin TCMB Başkanı Kavcıoğlu'nun olması tartışılmaya başlandı.

• Nasıl anlaşıldı? Eski TCMB Başekonomisti Hakan Kara, "TCMB'nin faiz aracının kullanımı nispeten şeffaflanırken, faiz dışı araçlarına dair uygulamalar sadeleşme çabalarına rağmen karmaşık kalmaya devam ediyor" dedi. Kara, TCMB'nin hamlesinin temel amacının bankaların kârlılıklarındaki azalmayı sınırlamak gibi göründüğünü yazdı. TCMB para politikası kurulu karar metninde de piyasadan lira çekmek için sterilizasyon araçlarını kullanabileceğini sinyallemişti. Temelde iki cepheden gelen güncellemeyle hem bankalar zora sokulmadı hem de ilave makroihtiyati tedbirler uygulanmış oldu, gibi görünüyor.

• Kasımda faiz indirimi mi? Bloomberg'den Beril Akman, konuyla ilgili doğrudan bilgiye sahip bir kişiye dayandırdığı haberinde, TCMB'nin muhtemelen kasımdaki toplantıda faiz indirimlerini tartışacağını yazdı.

• Endeks: BIST 100 de geçtiğimiz cuma soluklandı ve 9.900 puan seviyesinde kapandı. Cuma kapanıştan sonra yaşananların bankacılık hisselerine etkisi takip edilebilir. XU100 bu haftaya yükselişle başladı. Ek olarak BIST 100'de bazı dönemsel değişiklikler oldu. Borsa İstanbul tarafından KAP'a yapılan bildirime göre 1 Ekim'den itibaren Adel Kalemcilik, Altınay Savunma, Anadolu Sigorta, Beşiktaş Futbol, Çelebi, Fenerbahçe Futbol, Karsan, MLP Sağlık, Papilon Savunma ve Rönesans Gayrimenkul BIST 100'e dahil edilecek. Bosch Fren, Eczacıbaşı Yatırım, Europen, İş GYO, İzdemir Enerji, Kayseri Şeker, QUA Granite, SDT, Teknosa, Yayla Gıda BIST 100'den çıkarılacak.

• Türkiye'nin ABD turu: Cumhurbaşkanı Erdoğan liderliğindeki bir heyet, Türkiye-ABD İş Konseyi'nin organizasyonuyla, Fortune 100'a mensup 20-25 şirketin yetkilisiyle ABD'de görüşecek.

KRİPTO
III. Ralli umutları

Bitcoin de Wall Street endeksleri gibi haftayı soluklanarak tamamlayanlardandı. Fed kararı sonrası 64 bin doları aşan en değerli kripto varlık, hafta sonu 63 bin doların biraz üzerinde seyretti. Bu süreçte Ethereum, Bitcoin'den daha iyi performans gösterdi. Pazartesi sabah saatlerinde kripto paralara yatay bir seyir hakim.

• Piyasa işaretler arıyor: Bitcoin ve genel olarak kripto yatırımcısı Fed'in gevşeme kararından sonra daha umutlu. Kripto paraların doğasına dair içsel sebeplerle sekteye uğramazsa yükselişe dair ümitler canlı. Öte yandan tarihsel veriler Bitcoin'in hash oranıyla BTC fiyatı arasındaki ayrışmanın fiyatlarda potansiyel bir yükselişin sinyali olabileceğine işaret ediyor. Bitcoin hâlihazırda tarihsel açıdan en kötü aylarından biri sayılan bu eylülde, trende meydan okuyor.

• Almanya'dan "yeraltı borsa" operasyonu: Almanya otoriteleri, "yeraltı ekonomisini" destekledikleri gerekçesiyle 47 borsayı kapattı. Otoriteler, kapatılan borsaları kara para aklamayı önlemeye yönelik yasal gerekliliklerin yetersiz uygulanması yoluyla, büyük ölçekte suç yoluyla elde edilen fonların kaynağını kasıtlı olarak gizlemekle suçluyor.

ODAK
IV. ABD limanlarını grev korkusu sardı

ABD limanlarındaki konteyner ithalatı, Doğu ve Körfez kıyılarındaki operasyonların 1 Ekim’de durmasına yol açacak bir işçi grevi öncesinde yoğun bir dönem yaşıyor. International Longshoremen’s Association (ILA) ve ABD Denizcilik İttifakı arasındaki mevcut sözleşmenin süresi iki haftadan kısa bir süre içinde dolacak. Ücretler ve otomasyon konusundaki müzakereler askıya alındı ve ILA, anlaşmaya varılmaması hâlinde 85 bin üyesinin işi bırakabileceğini ima etti. 

• ABD limanları durursa ne olur? Öncelikle ithalatçılar en kötü senaryoya karşı hazırlanmaya başladı. Hacket Associates Kurucusu Ben Hackett, bazı kargo şirketlerinin sevkiyatları öne çektiğini, bu sebeple haziran-eylül arası ithalatın arttığını söylüyor. Tedarik Zinciri Yönetimi Uzmanları Konseyi (CSCMP), limanlar boyunca başlayacak bir grevin çiftçiler, tarım şirketleri, perakendeciler, ulaşım ve lojistik sağlayıcı ve diğer tedarik zinciri paydaşlarını içeren üyeleri üzerinde “potansiyel olarak yıkıcı” etkileri olacağını düşünüyor ve hatta Beyaz Saray’ı grevi önlemek için göreve çağırıyor. CMA CGM’in Kuzey Amerika bölümünün başkanı ve CEO’su George Goldman, “Bir gün bile çok uzun” diyor. 

• 34 milyar dolarlık yük, ABD limanlarına doğru yolda: ILA’in grev kararı alması, Kuzey Amerika’daki en yoğun 10 limandan beşinin ve Doğu/Körfez kıyılarındaki toplam 36 limanın kapatılması anlamına gelecek. ABD ithalatının yarısına yakını (%43 - %49) bu limanlardan geçiyor. Hâlihazırda 147 geminin 34 milyar dolarlık yükle ABD limanlarına doğru hareket hâlinde olduğu tahmin ediliyor.

• İyi niyet çağrısı: 100’den fazla ticaret grubunun doğrudan Başkan Biden’a hitaben yeni bir anlaşma müzakeresi için aracı olmasını talep eden bir mektup kaleme aldığı biliniyor. Beyaz Saray ise etraftan dolanarak kendisine greve doğrudan müdahale etme şansı tanıyan Taft-Hartley Yasası’nı kullanarak hiçbir zaman grev kırmadıklarını, bu kez de yapmayacaklarını söylüyor ve tüm tarafları pazarlık masasında kalmaya ve iyi niyetle müzakere etmeye teşvik ediyor.

👋

Yukarıda sözünü ettiğimiz belli başlı olaylar dışında bu hafta Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) çarşamba günü açıklayacağı ekonomik tahminler izlenecek. Ayrıca İsviçre ve İsveç'teki merkez bankalarının faiz indirmesi, Avustralya merkez bankasının ise sabit tutması bekleniyor. Gün içinde yeniden buluşalım!